W 100. rocznicę odzyskania niepodległości uczniowie z Sępopola wspominają Annę Piasecką

Nasze zadanie to wybranie posła z Sejmu Ustawodawczego lub z Sejmu I Kadencji, sporządzenie jego życiorysu i zaplanowanie oraz zrealizowanie kampanii informacyjnej, na wzór kampanii wyborczej z lat 1919–1922, której celem będzie dotarcie do jak najszerszej społeczności.

Dlatego chcemy przedstawić sylwetkę niezwykłej kobiety, patriotki, działaczki społecznej, politycznej i narodowościowej, nauczycielki, orędowniczki przyłączenia Warmii, Mazur i Powiśla do Polski po pierwszej wojnie światowej, a co szczególne, jednej z pierwszych ośmiu posłanek na Sejm Ustawodawczy z 1919 roku.

Rok 2018 to setna rocznica odzyskania niepodległości i setna rocznica uzyskania praw wyborczych przez kobiety. Dlatego obecny rok został ogłoszony przez Sejm Rokiem Praw Kobiet – w uznaniu dla pierwszych parlamentarzystek i wszystkich orędowniczek walki o uprawnienie, w uznaniu niekwestionowanego wpływu, jaki kobiety wniosły w walkę o niepodległość i odbudowę państwa polskiego.

To doskonała okazja, by przypomnieć i upamiętnić te kobiety, entuzjastki, emancypantki, sufrażystki, nauczycielki, lekarki i siłaczki – które utorowały kobietom drogę do równouprawnienia.

Wybory do Sejmu Ustawodawczego z 1919 roku były pierwszymi wyborami, w których wzięły udział kobiety. W tych wyborach do sejmu dostało się 8 posłanek, posełek, posełkiń, posłów kobiecych czy nawet poślic — bo takich określeń używała ówczesna prasa.

Uznaliśmy, że warto w setną rocznicę odzyskania niepodległości przez Polskę i jednocześnie w setną rocznicę uzyskania praw wyborczych przez kobiety przedstawić postać posłanki na sejm ustawodawczy, czy, jak byśmy dziś powiedzieli, konstytucyjny.

Kiedy wczytywaliśmy się w informacje o pierwszych posłankach zaskoczyło nas to, że mimo różnic światopoglądowych, politycznych posłanki potrafiły wspólnie walczyć w parlamencie o sprawy ważne dla polskich kobiet. Ich współdziałanie doprowadziło do wprowadzenia ustawy ograniczającej sprzedaż alkoholu, wprowadzenia surowych kar za handel kobietami i dziećmi, co było bardzo poważnym problemem w odradzającej się Polsce.

W sercu pierwszych kobiet parlamentarzystek bardzo miejsce zajmowała sprawa szkolnictwa. To właśnie panie posłanki wielokrotnie ponad podziałami politycznymi przypominały panom posłom o wadze oświaty, cytując za jedną z posłanek, „rząd, oszczędzający na oświacie, sądzi widać, że do osiągnięcia potęgi mocarstwowej starczy armia... analfabetów”.

Te wszystkie działania i wiele innych podejmowały posłanki mimo, że jedne reprezentowały lewicę, inne prawicę, że jedne były z partii narodowych, inne z socjalistycznych, bo dla tych pań najważniejsza była Polska. Uważamy, że ich postawa jest najlepszym przykładem dla nas, a przede wszystkim dla naszych polityków.

Jak mawiała jedna z posłanek Irena Kosmowska: „Siostry, (…) pokażmy, że choć chłopy o nas mówią, że włos u nas długi, ale rozum krótki, to jednak my zrozumienie swoje w każdej sprawie mamy i wiemy, co naszej gospodarce i całemu naszemu życiu wioskowemu potrzeba”.

Właśnie wśród takich posłanek na Sejm Ustawodawczy była Anna Piasecka, nasza bohaterka, kobieta wojowniczka, która przecierała szlaki innym kobietom do życia w społeczeństwie, gdzie kobiety mają te same prawa co mężczyźni.

Co nas zainspirowało do pogłębienia wiedzy i szukania informacji o Annie Piaseckiej? Na pewno wyróżniało ją to z pośród wielu posłów, że była jedną z pierwszych ośmiu posłanek na Sejm Ustawodawczy. Pierwsze parlamentarzystki zostały rzucone na nieznane wody poruszania się w świecie od zawsze zdominowanym przez mężczyzn i jak już wcześniej wspominaliśmy, bardzo dobrze sobie radziły. Można nawet powiedzieć, że wielokrotnie to one były przykładem dla panów posłów.

Szukając postaci do naszego projektu chcieliśmy znaleźć kogoś związanego z naszymi terenami. Pani poseł Anna Piasecka, mimo że nie mieszkała na Warmii, a na Pomorzu, zaangażowała się w 1920 roku w działalność Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego z siedzibą w Kwidzynie, dążącego do przyłączenia Warmii do Polski.

Głównym zadaniem Komitetu było przekonywanie na organizowanych spotkaniach i wiecach mieszkańców obszaru plebiscytowego do głosowania „za” przyłączeniem Warmii do Polski, za co spotkała się z odwetem ze strony bojówkarzy niemieckich, którzy zorganizowali napad na jej dom.

Jeszcze przed odzyskaniem niepodległości jako nauczycielka angażowała się w życie narodowe Polaków poprzez nauczanie języka polskiego i propagowanie polskiej prasy w Toruniu w ramach tajnego nauczania.

W latach 1918-1919 prowadziła działalność społeczną i niepodległościową w Sopocie, gdzie była członkinią Zarządu Towarzystwa Polek i aktywną działaczką Narodowej Partii Robotniczej. Brała też udział w wiecach polskich, organizowała amatorskie przedstawienia i poprzez dzieci docierała do rodziców, prowadząc działalność narodowo-uświadamiającą. Anna Piasecka była również członkinią Komisji Towarzystw Czytelni Ludowych.

Jako pedagog z powołania zajmowała się sprawami oświaty, nie tylko w wymiarze prawnym, ustawodawczym, ale przede wszystkim praktycznie zakładając w 1919 roku pierwsze przedszkole w Kwidzynie, a przy nim także szkółkę dla starszych dzieci, pochodzących głównie z rodzin robotniczych.

Anna Piasecka została posłanką po wyborach uzupełniających, przeprowadzonych na Pomorzu w maju 1920 roku, z listy Narodowej Partii Robotniczej. Walczyła ona o solidaryzm narodowy i społeczny, ustrój polityczny oparty na zasadzie rządów większości. Zdecydowanie odrzucano jakąkolwiek dyktaturę, naród, który realizuje swoją władzę poprzez jednoizbowy Sejm, wybierany w wyborach powszechnych, równych, tajnych, bezpośrednich i proporcjonalnych, szeroką władzę dla samorządu terytorialnego.

Najważniejsza jednak dla Anny Piaseckiej była walka o swobody obywatelskie, w tym równouprawnienie kobiet, równość obywateli wobec powszechnych praw i obowiązków bez różnicy wyznania i narodowości. Walka o to, aby było szanowane prawo każdego narodu do niepodległości, a stosunki między narodami oparte były na zasadach braterstwa i sprawiedliwości.

Z tymi poglądami identyfikowała się i o nie walczyła nasza bohaterka. Ideałom wolności, równości, tolerancji poświęcała swój czas i siły. Wiedziała, że edukacja jest fundamentem budowy silnego państwa i zabiegała o to, żeby możliwość wykształcenia była powszechnie dostępna.

Po przegranym plebiscycie o przyłączenie Mazur, Warmii i Powiśla do Polski, Anna Piasecka wyjechała do Torunia, gdzie przystąpiła do tworzącego się PSL – Piast. Z ramienia tej partii kandydowała do sejmu w 1922, ale tym razem mandatu poselskiego nie zdobyła.

W lipcu 1960 Anna Piasecka uczestniczyła w zjeździe byłych działaczy plebiscytowych, który odbył się w Kwidzynie. W 1971 roku została odznaczona Krzyżem Kawalerskim Odrodzenia Polski.

W życiu prywatnym Anna Piasecka była żoną Jana Piaseckiego, z którym miała czworo dzieci: Michała, Stefanię, Bolesława i Edmunda. Zmarła w Toruniu 9 sierpnia 1980 roku.

Dziś Anna Piasecka jest jedną z kandydatek kampanii społecznej „Ulice dla Kobiet” organizowanej przez Fundację na rzecz Równości i Emancypacji STER oraz Stowarzyszenie „Miasto Jest Nasze”.